Zgodnie z art. 105 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 900 z późn. zm.), szkoła podstawowa oraz szkoła prowadząca kształcenie specjalne, o której mowa w art. 127 ust. 1, jest obowiązana zapewnić zajęcia świetlicowe dla uczniów, którzy pozostają w szkole dłużej ze względu na czas pracy rodziców – na wniosek rodziców; organizację dojazdu do szkoły lub inne okoliczności wymagające zapewnienia opieki w szkole. Zgodnie z art. 105 ust. 2 ww. ustawy, świetlica zapewnia zajęcia świetlicowe uwzględniające potrzeby edukacyjne oraz rozwojowe dzieci i młodzieży, a także ich możliwości psychofizyczne, w szczególności zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów, zajęcia zapewniające prawidłowy rozwój fizyczny oraz odrabianie lekcji. Zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 25 tejże ustawy, organizację świetlicy z uwzględnieniem warunków wszechstronnego rozwoju ucznia – w przypadku szkoły podstawowej i szkoły prowadzącej kształcenie specjalne, o której mowa w art. 127 ust. 1, określa statut szkoły.

Z kolei, zgodnie z art. 106 ust. 1 i 3, w celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań opiekuńczych, w szczególności wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, szkoła może zorganizować stołówkę, a warunki korzystania ze stołówki szkolnej, w tym wysokość opłat za posiłki, ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę.

Ponadto, zgodnie z art. 106a ust. 1 i 2 przywołanej powyżej ustawy, szkoła podstawowa, z wyjątkiem szkoły podstawowej dla dorosłych, oraz szkoła artystyczna realizująca kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zapewnia uczniom jeden gorący posiłek w ciągu dnia i stwarza im możliwość jego spożycia w czasie pobytu w szkole, a korzystanie z tegoż posiłku jest dobrowolne i odpłatne.

Z przywołanych powyżej przepisów wynika, że w celu realizacji zadań statutowych publiczna szkoła podstawowa obowiązana jest zapewnić uczniom możliwość korzystania ze świetlicy, która stanowi integralną część szkoły i zapewnia uczniom opiekę i racjonalne wykorzystanie czasu przed i po lekcjach. Świetlicę organizuje się celem prowadzenia zajęć świetlicowych. Stołówka szkolna również jest integralną część szkoły, a wydawanie posiłków stanowi element zapewniający prawidłowość realizowanych przez szkołę zadań opiekuńczych.

Z powyższego wynika, że świetlica szkolna i stołówka powinny być dwoma odrębnymi i niezależnymi od siebie pomieszczeniami, ponieważ świetlica i stołówka są ustawowo przeznaczone do innych celów. Ustawodawca określił, że w szkołach mogą funkcjonować zarówno stołówki, jak i świetlice. Nie przewidział tym samym, aby pomieszczenia te mogły naprzemiennie, wedle bieżących potrzeb, pełnić swoją rolę. Tym samym należy uznać, że świetlica nie może pełnić roli stołówki, a stołówka roli świetlicy.

Należy też zauważyć, że art. 106a ww. ustawy nie nakłada na szkoły obowiązku urządzenia stołówki – takie rozwiązanie nadal pozostaje fakultatywne, a umożliwienie spożycia gorącego posiłku może zostać rozwiązane w różny sposób, np. poprzez zorganizowanie stołówki, poprzez zorganizowanie centralnego zaopatrzenia szkół i placówek przez organ prowadzący czy w trybie zlecenia zadania podmiotowi zewnętrznemu.

Szkoły niepubliczne nie mają obowiązku zapewnienia uczniom gorącego posiłku.

Nadto, zgodnie z art. 103 ust. 1 pkt 3 i 7, szkoła - w przypadku szkoły podstawowej, szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej i szkoły prowadzącej kształcenie specjalne, o której mowa w art. 127 ust. 1 - w zakresie realizacji zadań statutowych zapewnia uczniom możliwość korzystania ze świetlicy oraz pomieszczenia umożliwiającego bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków podczas pobytu w szkole – w przypadku szkoły podstawowej oraz szkoły artystycznej realizującej kształcenie ogólne w zakresie szkoły podstawowej. Rozróżnienie w obrębie art. 103 ust. 1 świetlicy i pomieszczenia umożliwiającego bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków podczas pobytu w szkole również dowodzi, że intencją ustawodawcy nie było to, by wydawanie i spożywanie posiłków mogło odbywać się na świetlicy.

Dodatkowo, zgodnie z art. 100 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy - Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2018 r., poz. 2245 z późn. zm.), do dnia 31 sierpnia 2022 r. w przypadku gdy szkoła nie miała możliwości zapewnienia pomieszczenia przeznaczonego wyłącznie do spożycia posiłków podczas pobytu w szkole, o którym mowa w art. 103 ust. 1 pkt 7 ustawy – Prawo oświatowe, szkoła miała obowiązek w inny sposób umożliwić uczniom bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków.

Od 1 września 2022 r. prowadzenie stołówki przez szkołę nadal nie jest obowiązkowe, jednak szkoła musi zapewnić uczniom gorące posiłki i pomieszczenie przeznaczone do spożywania tychże posiłków (tzw. jadalnię). Wskazane powyżej regulacje nie przesądzają, że pomieszczenie, umożliwiające spożycie posiłków (tzw. jadalnia), nie będzie mogło być wykorzystywane do innych celów, przy zachowaniu warunków bezpiecznego i higienicznego spożycia posiłków. Jednak w mojej opinii, z uwagi na przytoczoną powyżej argumentację, tym „innym celem” nie powinna być świetlica szkolna i prowadzenie zajęć świetlicowych.

Przy opracowaniu artykułu korzystano m.in. z: Pilich Mateusz (red.), Prawo oświatowe. Komentarz, wyd. III, Wolters Kluwer 2022.