Zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 900 z późn. zm.), statut szkoły zawiera w szczególności szczegółowe warunki i sposób oceniania wewnątrzszkolnego uczniów, o którym mowa w art. 44b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2230). Zgodnie z art. 44b ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie oświaty, ocenianie wewnątrzszkolne obejmuje formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęć umożliwiających uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności naukę języka oraz własnej historii i kultury. Art. 44b ust. 8 pkt 1 i 2 ustawy o systemie oświaty stanowi, że nauczyciele na początku każdego roku szkolnego informują uczniów oraz ich rodziców m.in. o wymaganiach edukacyjnych niezbędnych do otrzymania przez ucznia poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych, wynikających z realizowanego przez siebie programu nauczania oraz sposobach sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów.

            Zgodnie z regulacją zawartą w art. 44c ust. 1 ustawy o systemie oświaty, nauczyciel jest obowiązany indywidualizować pracę z uczniem na zajęciach edukacyjnych odpowiednio do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, zaś wedle art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 984 z późn. zm.), obowiązkiem nauczyciela jest m.in. wspieranie każdego ucznia w jego rozwoju. Art. 5 ustawy – Prawo oświatowe stanowi natomiast, że nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem godności osobistej ucznia.

            Z kolei przepis art. 84 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe stanowi, że rada rodziców może występować do dyrektora i innych organów szkoły lub placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w tym także odnośnie zadań domowych. Zgodnie zaś z art. 85 ust. 5 pkt 3 ustawy – Prawo oświatowe w szkole działa samorząd uczniowski, który również może przedstawiać radzie szkoły lub placówki, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wnioski i opinie we wszystkich sprawach szkoły lub placówki, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów, w tym prawa do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań.

            Analiza powyższych uregulowań prowadzi do następujących wniosków:

- zadawanie uczniom prac domowych nie jest sprzeczne z prawem o ile odpowiednie uregulowania w tym zakresie przewiduje statut szkoły. Należy podkreślić, że nawet jeśli statut szkoły przewiduje zadania domowe to nauczyciel nie ma obowiązku ich zadawania uczniom – jest to autonomiczna decyzja nauczyciela organizujący proces dydaktyczno-wychowawczy; 

- kwestia zadawania przez nauczycieli prac domowych uczniom zależy od szkoły i nauczycieli (formy oceniania reguluje statut, a z wymaganiami edukacyjnymi i sposobami oceniania uczniów nauczyciele są zobowiązani zapoznać uczniów i ich rodziców na początku roku szkolnego), ale także od samych uczniów i ich rodziców, gdyż samorząd uczniowski i rada rodziców mogą w tej sprawie wnioskować do odpowiednich organów;

- nadmierne obciążanie uczniów zadaniami domowymi (przy czym określenie nadmierne należy odnosić do materii statutowej, nadmierne, czyli wykraczające poza ramy określone w statucie) może stanowić naruszenie praw uczniów do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań (skargę na naruszenie praw uczniów można złożyć w trybie określonym w statucie szkoły), a nawet, w skrajnych przypadkach (każdorazowo indywidualnie rozpatrywanych), naruszenie art. 6 pkt 2 ustawy – Karta Nauczyciela (co skutkuje odpowiedzialnością dyscyplinarną nauczyciela) i obowiązków wynikających z art. 5 ustawy – Prawo oświatowe;

- nauczyciele są zobowiązani indywidualizować pracę z uczniami, dostosowywać pracę z uczniami odpowiednio do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych każdego z nich, jeżeli zachodzi taka potrzeba to również w kwestii zadań domowych.

            Kwestie nadmiernego obciążania dzieci zadaniami domowymi były wielokrotnie sygnalizowane przez rodziców Rzecznikowi Praw Dziecka i Rzecznikowi Praw Obywatelskich. Rodzice podnosili, że z powodu zadań domowych dzieci są przemęczone i zniechęcone do zajęć szkolnych, a także nie są w stanie  wypocząć i nie rozwijają swoich pasji. Z koeli rodzice swój czas wolny muszą poświęcać na pomoc dzieciom w odrabianiu zadań. Badania PISA z 2012 roku wykazały, że deklarowana przez polskich uczniów liczba godzin spędzonych na odrabianiu lekcji sięgnęła 6,6 godzin i była znacząco wyższa niż średnia dla państw OECD (niecałe 5 godzin).

            Reasumując, przepisy prawa oświatowego nie zawierają uregulowań w zakresie zadawania pracy domowej uczniom. W tym zakresie decydują: szkoła i nauczyciele, jednak swoje zdanie na ten temat mają prawo w szkole wyrażać także uczniowie i ich rodzice. Zadawanie pracy domowej zawsze powinno być celowe, przemyślane i dostosowane do indywidualnych potrzeb ucznia. Nadmierne obciążanie uczniów zadaniami domowymi może bowiem stanowić już naruszenie praw ucznia, gdyż uczniowie muszą mieć czas także na odpoczynek, zabawę, uczestnictwo w życiu rodzinnym, spotkania z rówieśnikami i rozwijanie zainteresowań. Każdy taki przypadek należy jednak rozpatrywać indywidualnie, uwzględniając przepisy statutu danej szkoły.

Źródło: wskazane akty prawne oraz strony internetowe Rzecznika Praw Dziecka i Rzecznika Praw Obywatelskich i pismo Ministerstwa Edukacji o sygnaturze DKO-WEK.4019.22.2019.MR z 2019 roku.