Kwestię zatrudniania w publicznych szkołach nauczycieli niebędących obywatelami polskimi reguluje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 października 1992 r. w sprawie zasad i warunków zatrudniania w szkołach i placówkach publicznych nauczycieli niebędących obywatelami polskimi (Dz. U. z 1995 r. Nr 85, poz. 432). Zgodnie z przepisami tegoż rozporządzenia w szkołach mogą być zatrudniani nauczyciele nie będący obywatelami polskimi wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole, przede wszystkim jednak na stanowiskach nauczycieli języków obcych. Wedle powyższych regulacji stosunek pracy z takimi nauczycielami nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na zasadach określonych w ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela i stosuje się do nich przepisy Karty Nauczyciela odnoszące się do nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, chyba że postanowienia umów międzynarodowych stanowią inaczej. Zatrudnienie w szkole nauczyciela niebędącego obywatelem polskim wymaga jednak zgody organu prowadzącego tę szkołę. Dodatkowo należy zauważyć, że wedle przepisów przywołanego wyżej rozporządzenia przy zatrudnianiu nauczycieli niebędących obywatelami polskimi organ wyrażający zgodę na ich zatrudnienie może odstąpić od wymogów kwalifikacyjnych, określonych w przepisach o kwalifikacjach nauczycieli, zarówno w zakresie wykształcenia, jak i przygotowania pedagogicznego – jednak tylko wtedy, gdy taka potrzeba wynika z organizacji nauczania w szkole.

Żaden przepis czy to wskazanego powyżej rozporządzenia, czy też ustawy – Karta Nauczyciela nie wymagają od nauczyciela zatrudnionego w szkole niebędącego obywatelem polskim przedłożenia dokumentu potwierdzającego znajomość języka polskiego w mowie czy w piśmie.

Zgodnie z art. 327 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 742 z późn. zm.), dyplom ukończenia studiów za granicą może być uznany za równoważny odpowiedniemu polskiemu dyplomowi i tytułowi zawodowemu na podstawie umowy międzynarodowej określającej równoważność, a w przypadku jej braku – w drodze postępowania nostryfikacyjnego. Natomiast zgodnie z art. 327 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce ukończenie studiów na określonym poziomie przez cudzoziemca, który uzyskał status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, lub cudzoziemca posiadającego zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt 1 lit. c lub d ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 519 z późn. zm.), lub obywatela polskiego, który przybył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w okresie od dnia 24 lutego 2022 roku do dnia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 2 ust. 4 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 103 z późn. zm.), lub obywatela Ukrainy przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 tejże ustawy, którzy nie dysponują dyplomem ukończenia studiów, może być potwierdzone w drodze postępowania w sprawie potwierdzenia ukończenia studiów na określonym poziomie. 

W kwestii kwalifikacji wymaganych od nauczycieli należy z kolei zauważyć, że dyplomy i świadectwa uzyskane na ukraińskich uczelniach do 20 czerwca 2006 r. są uznawane za równoważne z ich polskimi odpowiednikami. Potwierdzenie uznania równoważności dyplomu można uzyskać występując do Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej z prośbą o wydanie imiennego zaświadczenia lub opinii ogólnej o dyplomie. Wynika to np. ze specjalnego Protokołu między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o tymczasowym uregulowaniu zagadnienia wzajemnego uznawania równoważności dokumentów ukończenia szkół średnich, szkół średnich zawodowych oraz szkół wyższych a także dokumentów o nadawaniu stopni i tytułów naukowych z 18 maja 1992 r.

W przypadku takich zawodów jak nauczyciel, który jest zawodem regulowanym, w przypadku kwalifikacji uzyskanych poza Unią Europejską, Norwegią, Islandią, Liechtensteinem i Konfederacją Szwajcarską, zatrudnienie na terytorium Polski następuje zgodnie z przepisami krajowymi. Dyplomy uzyskane na uczelniach w Ukrainie po 20 czerwca 2006 roku wymagają potwierdzenia ich równoważności z polskim odpowiednikiem w drodze nostryfikacji, której dokonują uprawnione polskie uczelnie.

Odnośnie tytułu magistra należy też zauważyć, że w przypadku szkół podstawowych wystarczające do nauczania (w większości przypadków) są: dyplom ukończenia studiów I stopnia oraz posiadanie przygotowania pedagogicznego. Każdorazowo dyrektor szkoły weryfikacji kwalifikacji kandydata na stanowisko nauczyciela powinien dokonywać stosując obowiązujące na dzień jego zatrudnienia przepisy w sprawie kwalifikacji wymaganych od nauczycieli.

Źródło: wskazane akty prawne.