Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.) z chwilą ukończenia przez osobę osiemnastego roku życia nabywa ona pełną zdolność do czynności prawnych. Tym samym osoba taka może dokonywać czynności prawnych we własnym imieniu. Z chwilą osiągnięcia pełnoletniości, a tym samym uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnych pełnoletni uczniowie uzyskują prawo do samodzielnego usprawiedliwiania nieobecności na zajęciach lekcyjnych.

Zgodnie z art. 99 pkt 2 ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 900 z późn. zm.), szkołom pozostawiono swobodę w określeniu formy usprawiedliwiania nieobecności uczniów na zajęciach lekcyjnych, a zasady usprawiedliwiania nieobecności uczniów na zajęciach edukacyjnych, w szczególności zaś terminy i formy usprawiedliwiania nieobecności, w tym formy usprawiedliwiania nieobecności przez osoby pełnoletnie, powinny zostać ustalone w statucie szkoły. Innymi słowy uczeń pełnoletni ma prawo do samodzielnego usprawiedliwiania swoich nieobecności w szkole na zasadach określonych w statucie. Należy zauważyć, że szkoła nie ma prawa wymagać od ucznia pełnoletniego dostarczenia w tym celu zwolnienia lekarskiego. W zupełności powinno wystarczyć złożenie przez ucznia pełnoletniego oświadczenia o przyczynach nieobecności na zajęciach. Decyzję co do usprawiedliwienia nieobecności ucznia bądź nie podejmuje, na podstawie statutu szkoły, nauczyciel oceniając, w oparciu o swoje doświadczenie, w tym znajomość sytuacji ucznia, okoliczności podane jako powód nieobecności w szkole. Należy jednak zauważyć, że jeżeli uczeń pełnoletni nie wskaże powodu nieobecności to nie ma możliwości prawnych, by go do tego zobligować, bo w opinii Urzędu Ochrony Danych Osobowych byłoby to naruszenie przepisów RODO. Z kolei w opinii Ministerstwa Edukacji i Nauki wskazanie w sposób ogólny przyczyny nieobecności ucznia w szkole (np. choroba, wizyta lekarska, badania lekarskie, wypadek, sytuacja rodzinna) nie narusza przepisów z zakresu ochrony danych osobowych. Trzeba dodać, że nauczyciel może odmówić usprawiedliwienia nieobecności ucznia w przypadku, gdy usprawiedliwienie nie spełnia terminów i form ustalonych w statucie szkoły. Usprawiedliwienie podlega też ocenie nauczyciela w kontekście podanych okoliczności, które były powodem absencji ucznia, jeżeli uczeń je wskazał. Nauczyciel może nie usprawiedliwić nieobecności, jeżeli dysponuje wiedzą o tym, iż podane przez ucznia powody nieobecności na zajęciach szkolnych są niezgodne ze stanem faktycznym lub gdy uczeń nie podał powodów, ale nauczyciel dysponuje wiedzą o przyczynach nieobecności ucznia, które uznaje za nieusprawiedliwione.

Źródło: Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 900 z późn. zm.), ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.), odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 518 w sprawie praw i obowiązków uczniów pełnoletnich (9 lutego 2006 r.).